|
ΗΘΗ και ΕΘΙΜΑ
ΑΠΟΚΡΙΕΣ :
Τα πιο ενδιαφέροντα έθιμα της Σκοπέλου είναι τα αποκριάτικα. Το νησί
φαίνεται ότι διατήρησε πολύ ζωηρή την αρχαία παράδοση των διονυσιακών
τελετουργιών, που γίνονταν προς τιμή του Σταφύλου και του Διονύσου. Φυσικά
από τα παλιά έθιμα πολύ λίγα επιβιώνουν σήμερα και στα περισσότερα από
αυτά συνηθίζεται να παίρνουν μέρος κυρίως παιδιά .Αντίθετα πιο παλιά η
συμμετοχή όλων των μεγάλων στις αποκριάτικες εκδηλώσεις ήταν καθολική.
Οι Σκοπελίτες που βρίσκονταν στην Μπραϊλα έρχονταν στη Σκόπελο για
να γιορτάσουν τις αποκριές και να ντυθούν μουτσούνες.
Τις δύο πρώτες
Κυριακές της αποκριάς δεν γινόταν τίποτα το ιδιαίτερο. Συνήθιζαν μόνο να
κάνουν χορούς στα σπίτια. Την Κρεατινή αναφέρεται ότι ντύνονταν οι
«κακές
μουτσούνες ή κουδουνάτοι»
. Το έθιμο γινόταν
στη συνοικία της Παναγίας και το κύριο χαρακτηριστικό του ήταν οι
βωμολοχίες και τα άσεμνα πειράγματα , τόσο ώστε γυναίκα δεν
τολμούσε να περάσει από `κει.
Την Τσικνοπέμπτη η αποκριά άρχιζε για τα καλά .
Γλεντούσαν , ντύνονταν μασκαράδες,
μουτσούνες , και έλεγαν καλά
,αλλά και άσεμνα διονυσιακά τραγούδια.
Την πρωτελευταια Κυριακή των αποκρεών γινόταν το έθιμο της τράτας
που τα
τελευταία χρόνια ξαναζωντανεύει στην Σκόπελο.
Η τράτα ήταν
ένα καράβι μεγάλων διαστάσεων κατασκευασμένο από καλάμια και ξύλα. Μέσα
στην τράντα βρισκόταν το πλήρωμα από τον καπετάνιο μέχρι τον
τελευταίο μούτσο. Όλοι ήταν μουτζουρωμένοι.περνούσαν από όλα τα μέρη της
πόλης κι όπου υπήρχε ανοιχτό μερος καθοντουσαν και τραγουδουσαν λεγοντας
ασεμνα τραγουδια. Μερικές φορες η τράντα σταματούσε για να ψαρέψει
ρίχνοντας τα δίχτυα.
Την Κυριακή των αποκριών το γλέντι έφτανε στο κατακόρυφο
με το εθιμό των "καλών".
Tα
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ:
Από την παραμονή των Χριστουγέννων αρχίζουν οι μεγάλες γιορτές του
δωδεκαήμερου. Την παραμονή το βράδυ τα παιδιά λένε τα κάλαντα με την
βοήθεια ενός ραβδιού για να κρατούν τον ρυθμό τους
και οι νυκοκυρές τους δίνουν φρούτα ή
χρήματα .Τις μέρες αυτές έρχονται στη γη οι καλικάτζαροι που μένουν από
την σαρακοστή μέχρι τα φώτα
. Αλλοι λένε ότι έρχονται το πρωί των
Χριστουγέννων, όταν διαβάζονται στην εκκλησία οι Ώρες.
Η λειτουργία αρχίζει
στις 2:30 και τελειώνει μόλις χαράξει. Τα Φώτα
, όταν έφευγαν
οι καλλικάτζαροι ασβέστωναν την
(παραστιά) και το τζάκι από μέσα. Δεν λούζονταν από την παραμονή των
Χριστουγέννων μέχρι τα Φώτα και δεν κοίταζαν στον καθρέφτη την νύχτα. Τα
Φώτα φεύγουν οι καλικάτζαροι, αλλά μένει ένας 8 μέρες ακόμα,
ο κουτσούτσικος,που
πιστεύουν ότι έχει ένα πόδι. Λένε ότι μένει να κάνει κακό, γι’ αυτό οι
άνθρωποι φυλάγονται περισσότερο εκείνες τις μέρες.
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ:31η
Δεκεμβρίου είναι η λεγόμενη κλειδοχρονιά.
Κάθε νοικοκυρά κάνει την ημέρα
της πρωτοχρονιάς τον (αμποδιακό)
,ειναι το λεγομενο ποδαρικο,που γινεται
για να εχει το σπιτι ολο
το χρονο χαρά και υγεια.Η νοικοκυρα εφερνε απο
την βρύση καθαρό νερό και ραντιζε όλους και όλα μεσα στο σπιτι .Κρατούσε
και μια σιδεροπετρα για να ειναι ολοι σιδερένιοι.
ΦΩΤΑ:Την
ημερα των φωτων ριχνουν τον σταυρο στην θαλασσα και απο τον αγιασμο
παιρνουν ολοι και ραντιζουν τις τεσσερις γωνιες του σπιτιου τους.Λενε
επισης οτι ειναι πολυ καλο να βαπτιζονται τα παιδια.
Την παραμονη των φωτων
συνηθιζουν να αγιαζουν οι παπαδες τα σπιτια
. Παλιοτερα ο αγιασμος γινοταν ανημερα τα φωτα.
Εκεινη την μερα δεν
επρεπε να μπει κανεις στο σπιτι πριν ερθει ο παπας για τον
αγιασμο, διαφορετικα οι καλικάτζαροι θα έμεναν όλο τον χρόνο στο σπίτι
κάνοντας κακό.
ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ :
Η 30η Ιανουαρίου , γιορτή των Τριών Ιεραρχών ,
γιορτάζεται και στη Σκόπελο , αλλά όχι μόνο σαν σχολική γιορτή .
Την ημέρα αυτή γίνεται πανηγύρι στην εκκλησία του Αη – Γιάννη ,
όπου υπάρχει εικόνα των Τριών Ιεραρχών .
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΥΦΩΝΑ :
Την 1η Φεβρουαρίου γίνεται πανηγύρι στον Άγιο Τρύφωνα
στον Κάμπο . Αυτήν την ημέρα δεν κάνει να πλένουν οι γυναίκες .
ΤΟΥ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΑΓΙΟΥ
ΡΗΓΙΝΟΥ : Την
25η Φεβρουαρίου γιορτάζει ο πολιούχος της Σκοπέλου
Άγιος
Ρηγίνος . Είχε διατελέσει επίσκοπος του νησιού και μαρτύρησε το
326 μ.Χ. επί Ιουλιανού του Παραβάτη . Την ημέρα αυτή όλοι οι
κάτοικοι της Σκοπέλου συγκεντρώνονται στο μοναστήρι του αγίου
Ρηγίνου , που βρίσκεται
2 χλμ. προς τα νότια της πόλης .
Η πομπή
αρχίζει από την εκκλησία του Χριστού , όπου φυλάσσονται τα ιερά
λείψανα του
Αγίου . Καθ’ οδόν ψάλλονται τα εγκώμια , που είχε
συνθέσει τον περασμένο αιώνα ο Σκοπελίτης λόγιος Ιωάννης Δρακιώτης,
πάνω σε γνωστούς ύμνους της εκκλησίας.
Η πομπή φτάνει
στη μονή ,γίνεται η λειτουργία και επακολουθεί ομιλία . Κατόπιν
τα ιερά λείψανα μεταφέρονται στην πόλη .
Στην επιστροφή η πομπή
σταματάει στον Αη-Ρηγινάκι , το παλιό γεφύρι , όπου κατά την
παράδοση αποκεφαλίστηκε ο
Άγιος . Αυτή την ημέρα όλη η πόλη αδειάζει
. Οι γεροντότεροι έχουν τάμα να πάνε στο μοναστήρι του
αγίου Ρηγίνου
.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ:
Στη Σκόπελο και
στη Γλώσσα την Κυριακή της ορθοδοξίας εξακολουθούν να τηρούν ένα έθιμο
που ανάγεται στη βυζαντινή εποχή. Παλιά
η μόνη εκλησία που λειτουργούσε
εκείνη την μέρα ήταν
του Χριστού, η μητρόπολη του νησιού. Από την
προηγούμενη λοιπόν, πήγαιναν στα εξωκλήσια και έφερναν
τις εικόνες των αγίων, τις κρατούσαν στα σπίτια και την άλλη τις πήγαιναν
στην εκλησιά.
Στην εκλησία του Χριστού μετέφεραν και την μεγάλη εικόνα της Παναγίας της
Λιβαδιωτισσας.
ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ:
Η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως , όπως και της Ορθοδοξίας, είναι
μεγάλη γιορτή και νηστεία. Πηγαίνουν στην εκκλησιά και παίρνουν
δεντρολίβανο και λουλούδια. Τη μέρα αυτή, του Σταυρού, προσέχουν να δουν αν
έρχονται τα χελιδόνια. Αν τα δουν είναι καλό
σημάδι.
ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΕΘΙΜΑ
ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Από το Σάββατο του
Λαζάρου αρχίζουν τα πασχαλινά έθιμα .
Τα παιδιά έφτιαχναν ένα Λάζαρο με
κουρέλια ,που έμοιαζε με σκιάχτρο,
τον έβαζαν πάνω σε ένα ξύλο και τον περιέφεραν στα σοκάκια.
Τραγουδούσαν το γνωστό τραγούδι του Λαζάρου :
Σήκου Λάζαρι και μη πολιοκοιμάσι
Τα βάια φτάσανι κι συ ακόμα κ΄μάσι.
Σήκου Λάζαρι κουρέλ’
Απού μέσα απ’ το βαρέλ’.
Ακόμα και σήμερα
φτιάχνουν στη Σκόπελο και στη Γλώσσα μικρά Λαζαράκια από ζυμάρι τα ψήνουν
στο φούρνο, τους βάζουν αντί για μάτια μοσχοκάρυδο και τα χέρια τα
σταυρώνουν στη μέση. Τα πόδια των μικρών αυτών ομοιωμάτων τα κόβουν με
ψαλίδι.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ
: Η Κυριακή των Βαΐων
στη Σκόπελο είναι μεγάλη γιορτή .
Οι πεθερές, όσες
είχαν αρραβωνιάσει το γιο τους, πήγαιναν την παραμονή στην εκλησία
έπαιρναν ένα βάγιο το χρύσωναν και το έδεναν με άσπρη κορδέλα φιόγκο.
Κρεμούσαν
ένα φλουρί έγραφαν
πάνω το όνομα
της νύφης και ο παπάς την Κυριακή των Βαΐων το έδινε
στην αρραβωνιασμένη κοπέλα.
|
